روند تکامل لباس فضانوردان ناسا

با پایان برنامه ی شاتل های فضایی ناسا، محققان این سازمان مشغول تحقیق، بررسی و ساخت نسل تازه ای از لباس های فضایی هستند که فضانوردان می توانند در آن به راحتی در اعماق فضای لایتناهی کاوش کنند. به تازگی این سازمان قراردادی 18 ماهه به ارزش 4.4 میلیارد دلار برای طراحی، ساخت و آزمایش نسل تازه ای از لباس های فضایی به نام Z-2 را با شرکت ILC Dover منعقد کرد. تصویر فوق نمونه ی اولیه ای از این لباس است که نسبت به نسل های گذشته زیباتر و سبک تر شده، تا فضانورد احساس بهتری در این لباس داشته باشد و راه پیمایی های فضایی را به سادگی انجام دهد. از این گذشته این لباس مجهز به سامانه ی EMU (واحد سیار فرا حرکتی) است که در نسل پیشین این لباس ها نیز وجود داشته.

مدهای قدیم، لباس هایی با زرق و براق بسیار


نخستین لباس های فضایی که ناسا برای فضانوردانش آماده کرد، شباهت زیادی به لباس تنفگ داران دریایی ایالات متحده داشت؛ به خصوص نخستین گروه از فضانوردانی که در سال 1959 در برنامه ی فضایی Mercury Seven (عطارد هفت) شرکت داشتند. این لباس در واقع مدل تغییریافته ای از لباس فشار خلبانان جت های پرسرعتی بود که در ارتفاع بسیار بالا پرواز می کردند. در زیر لایه ای از نایلون آلومینیومی براق، لایه ای از نایلون نئوپروپین محافظ وجود داشت که جان سرنشین خود را حفظ می کرد.

«گام کوچک من و گامی بزرگ برای بشریت»


فرود بر کره ی ماه کار آسانی نبود. فضانوردان برنامه ی فضایی آپولو می بایست از ماژول فضایی بیرون می پریدند و در سطح سیاره ای که هیچ ذهنیتی از آن نداشتند راه رفته و بالا و پایین می کردند. سه فضانورد این برنامه ی فضایی حتی با آن ماشین عجیب و غریب بر روی ماه حرکت و چند میلیارد نفر در زمین را شگفت زده کردند. لباس فضایی آن ها نخستین نمونه ای بود که در داخل، دارای سامانه ی خنک کننده ی مخصوص و در بیرون، لایه ای مقاوم و محافظ در برابر پرتوهای کیهانی داشت. تصویر بالا یکی از همان عکس های اسطوره ای آپولو 11 است که «باز آلدرین» را در لباس فضایی نشان می دهد؛ راستی عکس را نیل آرمسترانگ گرفته، همان کسی که نخستین گام را بر روی سطح ماه گذاشته و کلام تاریخیش را با صدایی لرزان از فرسنگ های دورتر از زمین گفت، «گام کوچک من و گامی بزرگ برای بشریت».

آبی آسمانی، لباسی برای پر کشیدن به آسمان!


پس از انجام چهار پرواز آزمایشی، متخصصان ناسا لباس مخصوص دیگری را بدون محفظه ی فشار طراحی کردند که برای خدمه ی شاتل های فضایی طراحی شده بود. و زمانی که در 11 نوامبر 1982، فضاپیمای کلمبیا در بازگشت از پنجمین مأموریت خود به سوی زمین بود، فضانوردان آن همین لباس های آبی و کلاه اکسیژن را به سر داشتند که سانحه ای دل خراش رخ داد و با انفجار فضاپیما، همه ی علاقه مندان به فضا در بهت و حیرت فرو رفتند!

لباس نارنجی، مقاوم همچون کدوی قلقله زن


پس از سانحه ی فضاپیمای چلنجر در سال 1986، سازمان فضایی ناسا اقدامات امنیتی بالاتری را به اجرا در آورد تا بیش از پیش جان فضانوردان را حفظ کند. این طرح ها شامل طراحی دوباره لباس فضانوردان نیز بود. فضانوردان می بایست در زمان پرواز به فضا یا بازگشت به زمین، لباس های مخصوص را به تن می کردند تا محافظت بیشتری از آن ها صورت گیرد. این لباس جدید که به رنگ جیغ نارنجی طراحی شده بود، بر اساس لباس فشار هواپیمای بلندپرواز SR-71 Blackbird و هواپیمای جاسوسی U-2 طراحی و ساخته شده بود. این لباس دارای ابزارهای امنیتی بیشتری نظیر چتر نجات، دستکش مخصوص، چکمه مقاوم، لوله اکسیژن، دریچه و دیگر موارد امنیتی بود.

لباسی برای محافظت از فضانوردان زحمت کش


برای محافظت از فضانوردانی که در خارج از فضاپیما و ایستگاه فضایی اقدام به راه پیمایی کرده و تجهیزات گوناگون را نصب می کنند نیز باید چاره ای اندیشه می شد. به همین خاطر ناسا لباس ویژه ای را برای این فضانوردان طراحی و تولید کرد که از سامانه ی EMU (واحد سیار فرا حرکتی) بهره می برد که حرکت کاربر را در خلاء و بی وزنی تسهیل می نماید. این لباس آنچنان به انواع و اقسام سامانه ها مجهز است که گویی چیزی کم از فضاپیماهای مجهز ندارد! به کمک این نسل از لباس ها، راه پیمایی فضایی به مراتب راحت تر شده و جان دانشمندان به خوبی محافظت می گردد؛ از این گذشته با وجود ابزارهای متعدد ارتباطی، به سهولت می توان با فضانورد ارتباط برقرار نمود. این لباس در حدود 300 پوند (136 کیلوگرم) وزن دارد و یکی از دو نمونه ای است که در حال حاضر در ایستگاه فضایی بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد. نمونه ی دیگر لباسی روسی است که توسط متخصصان سازمان فضایی روسیه طراحی شده است.

لباس تخم مرغی؛ پف کرده، سفید و عجیب!


در این سال ها، طراحان لباس ناسا، تجهیزات گوناگونی را تولید و آزمایش کرده اند. از آن جمله می توان به سری لباس های Ax-5 اشاره کرد که تصویر آن را در اینجا ملاحظه می نمایید. این لباس محصول خلاقیت کارشناسانی است که در انستیتو تحقیقاتی ایمز کالیفرنیا مشغول به کار هستند. در تولید این لباس تخم مرغی شکل از فلزات مقاوم، مواد کامپوزیت و اسکلت خارجی استفاده شده است.

پایان کار لباس های فضایی، حضور در موزه هاست و گاهی مرگ!


بسیاری از لباس های فضایی پس از پایان عمر رهسپار موزه ها می شوند. اما این لباس فضایی قدیمی روسی به عنوان ماهواره ای ارزان قیمت استفاده شده است. فضانوردان از سر شوخی هم که شده این لباس فضایی را پر از لباس های قدیمی خود کردند و دستگاه گیرنده/فرستنده ی رادیویی در آن کار گذاشتند و در سوم فوریه 2006 آن را در مدار زمین رها کردند. اما چندی نگذشت که دست تقدیر عاقبتی دردناک برای این لباس بی نوا مقدر کرد؛ عاقبت جاذبه ی زمین این جسم کوچک و بی رمق را به سوی خویش خواند، تا در آتش جهنمی اتمسفر به تلی از دود بدل شود و بدرود جانانه ای با حیات کند!

منبع : مجله علمی ویکی پی جی