عجایب زندگی نهنگ قاتل

تاریخچه :

در سال ۱۹۶۱ اولین نهنگ قاتل جهت انجام مطالعات در آبهای اقیانوسی ایالت کالیفورنیا از دریا گرفته شد. این نهنگ یک نهنگ ماده بیمار و ضعیف بود که بعد از گذشت دو روز از ورود به استخر سر خود را به دیواره استخر کوبید و مرد. نهنگ قاتل بعدی در سال ۱۹۶۴ گرفته شد و او هم پس از گذشت چند مدت به همان شیوه نهنگ قبلی از بین رفت.

یک مجسمه ساز به نام Samuel Burich از طرف مجموعه آکواریومی Vancouver مأموریت یافت تا یک نهنگ قاتل را کشته و یک مدل از آن بسازد. وی با استفاده از زوبین ( نیزه مخصوص شکار نهنگ) یک نهنگ قاتل به طول ۶/۴ متر و به وزن یک تن را شکار کرد. ولی از آنجا که نهنگ بلافاصله و حتی بعد از شلیک نمرد رییس آکواریوم تصمیم گرفت آنرا زنده به Vancouver ببرد و در آنجا نام نهنگ را Moby Doll گذاشتند. مردم از مطیع بودن Moby Doll تعجب می کردند. این نهنگ پس از کذشت ۸۷ روز به دلیل یک بیماری پوستی که حاصل شوری کم آب بندرگاه بود از بین رفت.

گرفتن نهنگ های قاتل از آب به جهت نمایش دادن در نمایشگاه ها از سال ۱۹۶۵ شروع شد. در این سال یک نهنگ قاتل به طول ۵/۷ نتر و به وزن ۵ تن به طور اتفاقی در تور دو ماهیگیردر شهر Namu ( نامو) در کلمبیای انگلستان به دام می افتد. این دو ماهیگیر تصمیم می گیرند آنرا به مزایده بگذارند.

 
در این هنگام شخصی به نام Ted Griffin که صاحب یک آکواریوم عمومی در واشنگتون می باشد و مدت ها آرزوی نمایش نهنگ قاتل را در نمایشگاه خود در سر داشت نهنگ را به قیمت ۸۰۰۰ دلار خریداری میکند و نام آنرا نامو می گذارد. تنها مشکل موجود انتقال نامو به واشنگتون طی مسافتی ۷۲۴ کیلومتری است که او با ساختن محفظه ای به طول ۳/۱۸ متر عرض ۱۲ متر و عمق ۸/۴ متر که در آب شناور بوده و به قایق وصل بود این مشکل را حل کرد. در روز اول سفر به سوی واشنگتن نامو صداهای جیغ مانند مختلفی از خود صادر میکرد و در روز چهارم سفر ۳۰ تا ۴۰ نهنگ قاتل به محفظه رسیدند و با ضربه زدن به آن قصد رها کردن نامو را داشتند. آنها دفعات زیادی به قفس حمله کردند ولی هنگامی که توسط اندام کاشف صوتی درون بدن ( که توسط آن می توانند اجسام زیر آب را شناسایی کند ) اخطار دریافت کردند دست از حمله کشیدند و بعد از ساعت ها به تدریج پراکنده شدند. فقط ۳ نهنگ قاتل نامو را بیشتر از ۲۴۰ کیلومتر همراهی کردند که احتمالا مادر و خواهران یا برادران او بوده اند. در روز اول ورود نامو به نمایشگاه ۵۰۰۰ نفر به دیدن او آمدند و جمعیت بازدید کنندگان از او تا ماه بعد به ۱۲۰۰۰۰ نفر رسید.

Ted Griffin تصمیم گرفت این اعتقاد و یا بهتر بگوییم این طلسم را که نهنگ قاتل موجودی خطرناک و خونخوار است از بین ببرد. او می دانست که اگر بخواهد خلاف این مطلب را ثابت کند می بایست شخصا و در حضور همه برای چند مدت با نامو تماس داشته باشد. به همین منظور جهت ایجاد رابطه دوستی با نامو تصمیم گرفت با او شنا کند.
اما او قبل از اینکه با یک نهنگ قاتل از دنیای وحش تماسی داشته باشد تمام حرکات نامو را مورد بررسی قرار داد و رفتارهای مختلفاو را مطالعه کرد.
از آنجا که نهنگ قاتل در طبیعت هیچ دشمنی ندارد وی متقاعد شده بود که ترس نهنگ دلیلی بر تهاجم او نیست. بلکه در عوض باعث جلب توجه و حس کنجکاوی او می شود.
وی برای اولین بار دقیقا یک ماه پس از ورود نامو به نمایشگاه با نامو به شنا کردن پرداخت. Griffin با یک برس دسته کوتاه به نامو نزدیک شد و با آن سر بینی و زیر پوزه او را نوازش داد. بعد از چند روز Griffin بر پشت نامو سوار شد و از آن به بعد آن دو از یکدیگر جدایی ناپذیر بودند. وی در مورد ارتباطش با نامو میگوید: ” انگار هر خواسته ذهنی من به منزله یک دستور برای نهنگ بود. “

Griffin با پولی که بدست آورده بود چنان شهرتی پیدا کرده بود که علیرغم تجربه و لمس ذات و طبیعت باهوش نامو با شخصی به نام Goldsberry شریک شد و اقدام به دام انداختن نهنگ های قاتل بیشتری کرد. آن دو از سال ۱۹۶۵ تا سال ۱۹۷۷ تقریبا ۲۶۲ نهنگ قاتل به دام انداختند که حد اقل ۱۱ عدد از آنها در طی نقل و انتقالات از بین رفتند.
شکارچیان نهنگ های قاتل تعداد این نهنگ ها را در آبهای اطراف واشنگتن بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ عدد پیش بینی می کردند. با افزایش نگرانی ها در مورد صید بی رویه نهنگ های قاتل اداره شیلات کانادا یک زیر دریایی تحقیقاتی را به منظور شمارش تعداد نهنگ ها در این آبها اعزام کرد که حاصل تحقیقات این زیردریایی ۲۰۰ تا ۳۰۰ عدد نهنگ قاتل بود که به مراتب از میزانی که در نظر صیادان بود کمتر می نمود. در سال ۱۹۷۳ شیوه عکسبرداری از باله پشتی و بخش زین مانند پشت نهنگ جهت شمارش آنان توسط دکتر Mike Bigg پیشنهاد شد.

رده بندی علمی نهنگ های قاتل :

راسته :پستانداران دریایی
تمام دلفین ها نهنگ ای دندان دار و وال ها در این راسته قرار دارند. این راسته تقریبا ۸۰ گونه موجود زنده را شامل می شود که به سه زیر راسته می توان آنها را تقسیم کرد :

۱) نهنگ های دندان دار (Odontoceti )
2) نهنگ گو?پشت آبی ( Mysticeti )
3) نهنگ های فسیلی ( Archaeoceti ) که هم اکنون از بین رفته اند.

خانواده دلفین ها

دلفین ها و خویشاوندان نزدیک آنها در این خانواده قرار می گیرند. در این خانواده ۳۲ گونه وجود دارد از جمله آنهایی که از لحاظ اسمی به نهنگ قاتل نزدیک هستند مانند نهنگ قاتل کوتوله یا Feresa attenuata و نهنگ قاتل بدلی یا Pseudorca crassiddens . نهنگ های قاتل بزرگترین عضو خانواده دلفین ها هستند.

گونه :نهنگ قاتل ( Orcinus orca )
به دلیل شهرت آنها در درندگی به زبان اسپانیایی گاهی آنها را Ballena asesina به معنی آدم کش می نامند. دریانوردانی که شاهد حمله این موجود به پستانداران بزرگ دریایی بودند آنرا ” قاتل نهنگ ” نامیدند که پس از گذشت زمان این اسم به ” نهنگ قاتل ” تغییر پیدا کرد. آنها به این دلیل به این نام خوانده می شوند که نهنگ های بزرگ دیگر را می کشند نه به دلیل اینکه ضرری به انسان می رسانند.

مشخصه های جسمانی :

اندازه :نهنگ های قاتل از برخی نهنگ های دیگر کوچکتر هستند ولی بزرگ ترین شکارچی پستاندار تا کنون شناخته شده می باشند. طول بدن نهنگ قاتل نر ۶/۷-۸/۵ متر و وزن آن ۵۴۴۲-۳۶۲۸ کیلوگرم است. طول بدن ماده ها ۸/۵-۹/۴ متر و وزن آنها ۳۶۲۸-۱۳۶۱ کیلوگرم می باشد.
سایز بدن نهنگ ها در نواحی مختلف جغرافیایی متفاوت است. تحقیقات بر روی بیش از ۲۰۰۰ نهنگ قاتل اطلس شمالی انجام شده و طول بدن نهنگ قاتل نر را به طور میانگین ۱/۶ متر و طول بدن نهنگ ماده ۵/۵ متر برآورد شده است.

بزرگترین نهنگ قاتل نر شناخته شده ۸/۹ مترطول و۱۰۰۰۰ کیلوگرم و بزرگترین ماده ۵/۸ متر طول و ۷۵۰۰ کیلوگرم وزن داشته است.

شکل بدن :بدن نهنگ قاتل براق هیدرودینامیک و دوکی شکل بوده و برای زندگی در یک محیط آبی به خوبی سازگاری پیدا کرده است.

رنگ :این حیوانات از روی رنگ سیاه و سفید پررنگ و چشم گیرشان به راحتی قابل تشخیص اند. سطح پشتی به استثناء قسمت زیرین و پشتی باله پشتی ( زین ) و باله های سینه ای سیاه رنگ اند. زین یک ناحیه خاکستری رنگ است که درست در پشت باله پشتی قرار دارد. بخش شکمی فک پایینی و ناحیه زیر باله دمی سفید رنگ است. حاشیه پایینی باله دمی سیاه رنگ می باشد. یک ناحیه سفید رنگ به نام لکه چشمی دقیقا بالا و کمی عقب تر از چشم قرار گرفته است.
این رنگ آمیزی نهنگ های قاتل احتمالا قابلیت شکار آنها را افزایش میدهد. 
رنگ بدن آن به گونه ای است که گمان میرود به شکل معکوس سایه انداخته است قسمت تاریک در بالا و قسمت روشن در پایین قرار دارد. به دلیل وجودرنگ تیره بالای بدن اگر از بالا به نهنگ نگاه کنیم تشخیص او از تاریکی کف دریا مشکل مینماید و اگر از پایین به او نگاه کنیم بخش روشن زیرین بدن با قسمت روشن سطح آب ترکیب میشود. بنابراین طعمه در تشخیص دادن صیاد از محیط اطراف دچار مشکل میشود.
۷۴ مورد در مورد عارضه عدم وجود رنگ دانه در بدن نهنگ قاتل گزارش شده است و در سال ۱۹۷۰ یک نهنگ قاتل کاملا سفید رنگ در کلمبیا مورد مطالعه قرار گرفت.

نهنگ قاتل ماده نهنگ قاتل نر

باله سینه ای :باله سینه ای نهنگ قاتل دایره ای شکل است و شکلی مانند پارو دارد. باله اکثر بخش های اندام جلویی پستانداران خشکی را دارا میباشد که نشان دهنده یک منشأ واحد میان آنان است. بخش های مختلف آن توسط بافت میانی محکم شده اند و صفحات غضروفی در بخش عرضی میان استخوان ها قرار دارد. نهنگ ها از باله سینه ای برای تغییر جهت و از باله دمی برای توقف استفاده می کنند. یک نهنگ نر منحصر به فرد باله دارای سینه ای به طول ۲۰۳ سانتی متر و عرض ۱۰۹ سانتی متر بوده است.

باله دمی :دو انتهای باله دمی نهنگ قاتل را Fluke می نامند. فلوک ها صفحات بدون استخوانی هستند که از پهن شدن بافت های میانی سخت و محکم تشکیل شده اند.
نهنگ با استفاده از ماهیچه های پشتی که در پشت ستون فقرات قرار دارند و همچنین با استفاده از ساقه دمی باله دمی را حرکت می دهد. با اینکه نهنگ قاتل دارای ۵۰ تا ۵۴ مهره در ستون فقرات خود می باشد ولی هیچکدام از آنها به باله دمی راه نیافته اند. بنا براین هیچ تعجبی ندارد که باله دمی نهنگ های قاتل به وی?ه انواع نر به دلیل نداشتن استخوان و یا حتی غضروف خمیده شده باشند. بزرگترین باله دمی متعلق به یک نهنگ نر بوده که فاصله میان دو انتهای دمی ۷/۲ متر اندازه گیری شده است.

باله پشتی :ساختار درونی باله پشتی نیز دققا همانند باله دمی است و هیچ استخوان یا غضروفی ندارد. نقش باله پشتی مانند دکل کشتی است و تعادل نهنگ را به هنگام شنا فراهم می کند. بزرگترین باله پشتی در میان پستانداران دریایی متعلق به نهنگ قاتل نر میباشد که طول آن به ۸/۱ متر می رسد. باله پشتی در انواع ماده کوتاه تر است و بین ۹/۰ تا ۲/۱ متر طول دارد و ممکن است کمی به عقب خمیده شود.
گمان می رود رشد باله پشتی در نهنگ های نر یکی از معیارهای تشخیص بلوغ جنسی باشد زیرا رشد انتهای باله تقریبا همزمان با بلوغ جنسی اتفاق می افتد.
نهنگ های قاتل نر و ماده ممکن است دارای باله های پشتی با اشکال مختلفی باشند از جمله خمیده موج دار پیچ خورده زخم خورده و یا کاملا به شکل تا شده. حتی در باله دمی برخی از آنها سوراخ گلوله وجود دارد.
دلیل تا شدن باله پشتی نهنگ های قاتل هنوز کاملا مشخص نیست و احتمال میرود که به دلیل ?نتیک و یا به دلیل آسیب ها و صدمات باشد. و از آنجا که بلندی آنها از قد یک انسان هم بیشتر می شود این خمیدگی ممکن است به دلیل عدم وجود استخوان و یا غضروف در باله جهت استحکام آن بوجود بیاید. اخیرا مطالعات در نیوزلند نشان می دهند که ۲۳ درصد نهنگ های قاتل نر باله پشتی خمیده دارند.
دانشمندان با عکسبرداری از باله پشتی نهنگ ها آنها را به صورت فردی و جمعی تشخیص هویت می کنند مانند گرفتن اثر انگشت از انسان.

رفتار نهنگ قاتل :

ساختار جمعی :نهنگ های قاتل در گروه های جمعی به هم چسبیده به مدت های طولانی زندگی می کنند. این گروه ها را دسته می نامیم. اندازه دسته ها از ۵ تا ۳۰ عدد نهنگ را شامل می شود و در مناطق مختلف جغرافیایی به اندازه های مختلفی دیده میشوند مثلا در آلاسکا و آنتراکتیکا گروه های شامل بیشتر از ۱۰۰ نهنگ دیده شده اند.دسته ها متشکل از نرها ماده ها نوزادان و سنین مختلف است. ماده ها و نوزادان عموما در میان گروه و نرهای بالغ در اطراف شنا می کنند.

دسته ها کوچک ترین و یا بزرگ ترین واحد اجتماعی نهنگ های قاتل نیستند.
محققان اساسی ترین واحد اجتماعی نهنگ ها را به عنوان گروه های خانوادگی شناسایی کرده اند. یک گروه خانوادگی از یک مادر و نوزادانش ( به جز دختری که خود نوزاد دارد) تشکیل شده است. یک یا دو گروه خانوادگی ممکن است با یکدیگر در یک زیر شاخه دسته ( زیر دسته ) حرکت کنند. نهنگ های درون یک زیر دسته احتمالا با یکدیگر خویشاوندی نزدیکی دارند. یک زیر دسته شامل مادرها دخترها و احتمالا خواهرها و دخترخاله ها است.
یک طایفه یک طبقه بالاتر از دسته است. طایفه ها از دسته های موجود در یک ناحیه با لهجه های همسان که گمان میرود خویشاوند باشند تشکیل شده اند. طایفه ها از یک دسته اجدادی که طی زمان رشد کرده و تکه تکه شده است بوجود آمده اند.
و در نهایت بالاترین مرتبه ساختار جمعی نهنگ ها جامعه است. یک جامعه از تعداد زیادی دسته که در حال مهاجرت با یکدیگر مشاهده شده اند تشکیل شده است. یک دسته از یک جامعه هرگز در حال مهاجرت با دسته دیگر از یک جامعه دیگر مشاهده نشده است حتی اگر مسیر مهاجرت آنها یکی باشد.

بعضی مواقع ممکن است دسته های کوچک تر به یکدیگر بپیوندند و گروهی متشکل از ۵۰ عدد عضو ( حد اکثر ۵۰۰ عدد در بعضی مواقع ) بوجود می آورند که به آنها ” گله ” یا ” تراکم ” اطلاق می شود.
تحت برخی شرایط مخصوصا در ماه زایمان بعضی از افراد دو دسته با یکدیگر تعویض می شوند.

دسته های مقیم و ناپایدار :

در اقیانوس های شمال شرقی محققان نهنگ های قاتل را بر اساس مشخصه های فیزیکی و رفتاری به سه دسته نهنگ های قاتل مقیم نهنگ های قاتل ناپایدار و نهنگ های قاتل ساحلی تقسیم می کنند. نهنگ های ساحلی شناخته شده هستند اما کمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند. آنها در گروه های ۳۰ تا ۶۰ تایی مهاجرت می کنند و به ندرت در آبهای اقیانوسی یافت می شوند. دانشمندان متوجه تفاوت های زیادی بین نهنگ های مقیم و نهنگ های ناپایدار شده اند. هیچ گونه اثر متقابلی میان این دو گروه یافت نشده است در حقیقت این دو از یکدیگر دوری می کنند. اندازه دسته تای نهنگ های مقیم از ۵ تا ۵۰ عدد متغیر است در حالی که نهنگ های ناپایدار معمولا به تنهایی و یا در گروه های۲ تا ۷ تایی سفر می کنند.
نهنگ های مقیم در محدوده آبهای اقیانوسی مهاجرت می کنند در حالی که نمی توان برای گروه های نهنگ های ناپایدار نمی توان محدوده مهاجرتی در نظر گرفت. مقیم ها عموما روی یک خط مستقیم و در امتداد خط ساحلی حرکت می کنند اما ناپایدارها ممکن است برای مهاجرت دو برابر زمان مصرف کنند زیرا دارای حرکت دایره ای هستند و همچنین خط محیط مرئی ساحل را دنبال می کنند. نهنگ های ناپایدار در فاصله ۱۴۵۰ متری ساحل مشاهده شده اند. نهنگ های مقیم با نهنگ های ناپایدار از لحاظ ر?یم غذایی نیز متفاوت اند. شواهدی وجود دارد دال بر وجود داشتن حد اقل ۸ طایفه از نهنگ های قاتل آلاسکایی : چهار طایفه نهنگ قاتل مقیم سه طایفه نهنگ قاتل ناپایدار و یک طایفه نهنگ قاتل ساحلی .

ارتباطات :

نهنگ های دندان دار در حلق خود فاقد تارهای صوتی هستند. احتمالا صداها توسط جریان هوا از میان کیسه های بینی در ناحیه حفره اسپیراکولوم به وجود می آیند. آنها هنگام تلفظ برخی لغات از این حفره هوا آزاد می کنند ولی دانشمندان بر این باورند که این عمل نوعی نمایش بصری است. فرکانس اصوات تولید شده بین ۱/۰ تا ۴۰ کیلو هرتز می باشد. نهنگ های قاتل صداهایی شبیه به کلیک صدایی مانند ناله صداهای لرزشی صدای خرخر صدای سوت جیغ و صدایی شبیه به صدای لولای در بوجود می آورند. آنها این صداها را در هر زمان و در هر عمقی ایجاد می کنند. صداها از لحاظ شدت طول موج و خصوصیات با یکدیگر متفاوتند.
هنگامی که دو دسته نهنگ قاتل به یکدیگر می پیوندندیک سری اصوات وی?ه ای را به اشتراک می گذارند ولی مجموعه اصوات هر دسته همچنان متفاوت با دسته دیگر باقی می ماند به شکلی که دانشمندان می توانند هر دسته را توسط صدایی که ایجاد میکند شناسایی کنند.نهنگ های قاتلی که از لحاظ جغرافیایی با یکدیگر فاصله زیادی دارند دارای لهجه های کاملا متفاوتی هستند.

رفتار اجتماعی :

به نظر می رسد که میان اعضاء یک دسته نهنگ قاتل یک وابستگی شدید اجتماعی وجود دارد. همانند بیشتر گونه های جانوری یک سلسله مراتب اجتماعی میان گروهی از نهنگ های قاتل وجود دارد سلسله مراتب در این گونه جانوری مادر سالاری یا ماده سالاری است.این حیوانات بر یکدیگر تسلط پیدا می کنند و دستورات خود را از روش هایی مانند وارد کردن ضربه ای سیلی مانند بر روی سطح آب ضربه زدن با سر به هم زدن ناگهانی آرواره ها گاز گرفتن خراش انداختن با دندان و دیگر حرکات و ?ست های نمایان کننده نیرو به یکدیگر اعمال می کنند.

تعداد بی شماری از خراش های حاصل از دندان روی بدن نهنگ های قاتل مشاهده میشود. در برخی مواقع ممکن است این خراش ها به صورت یک زخم برای همیشه روی بدن باقی بماند اما در اکثر مواقع این خراش ها سطحی بوده و به سرعت بهبود می یابند.
دانشمندان دریافته اند که نوزادان نهنگ قاتل از ۲ روز بعد از تولد تا حداکثر ۵۶ روز بعد از متولد شدن یک نظم اجتماعی را از مادرها و بالغ های مهم دسته می آموزند. این نظم ممکن است به شکل جلوگیری کردن ( تشکیل یک حصار اطراف نوزاد برای محدود کردن حرکاتش ) و یا خراش با دندان باشد.

رفتار انفرادی :

رفتار انفرادی نهنگ قاتل مانند غوطه ور شدن در آب به شکل عمودی به طوری که بخشی از سر بیرون از آب باشد .
جهیدن بیرون از آب به طور کامل به شکلی که با پشت یا پهلو روی سطح آب پایین بیاید.
وارد کردن ضربه با باله دمی خود بر سطح آب
وارد کردن ضربه با باله سینه ای بر سطح آب
و چرخیدن روی پهلوی خود جهت برخورد باله پشتی بر سطح آب. دانشمندان