سنگ کلیه: علایم, دلایل, پیشگیری و درمان

سنگ کلیه (Kidney stones) به سنگ ریزه‌های کوچکی گفته می‌شود، که از موادمعدنی و نمک که بمرور زمان در کلیه رسوب می‌کنند، تشکیل می‌شود. سنگ کلیه می‌تواند به اندازه شن و سنگ ریزه کوچک بوده و یا دراندازه یک توپ گلف باشد. سنگ های کلیه بدلایل متعددی ایجاد می‌شوند و می‌توانند بخش ها مختلف دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه را تحت تاثیر قراردهند. این سنگ‌ها ممکن است از طریق دستگاه ادراری دفع شده و یا در کلیه باقی بماند. دستگاه ادراری به سیستمی شامل کلیه، لوله‌هایی که کلیه را به مثانه وصل می‌کنند، مثانه و در آخر لوله‌هایی که ادرار را از مثانه به خارج از بدن انتقال می‌دهند، گفته می‌شود. این دستگاه وظیفه تولید و دفع ادرار را برعهده دارد. زمانیکه یک سنگ در دستگاه ادراری حرکت می‌کند، ممکن است باعث درد شدید شده و یا اصلا دردی ایجاد نمی‌کند. بسته به شدت بیماری برای بعضی افراد فقط آرام بخش و مصرف زیاد آب برای دفع سنگ کلیه تجویز می‌شود، اما در دیگران ممکن است نیاز به جراحی برای درمان بیماری باشد. همچنین شما باید از درمان پیشگیرانه برای جلوگیری از تشکیل دوباره سنگ کلیه استفاده کند.

نشانه‌ ها و علایم سنگ کلیه

ممکن است سنگ کلیه تا زمانیکه در کلیه و یا حالب(لوله‌ای که کلیه را به مثانه وصل می‌کند) تکان نخورده، نشانه‌ای نداشته باشد. در هنگامیکه علایم سنگ کلیه ظاهر شود، نشانه‌ها شامل:

• درد شدید در پهلوها و زیر دنده‌ها
• درد در پایین شکم و کشاله ران
• درد هنگام ادرار کردن
• ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
• ادرار تیره یا بدبو
• حالت تهوع یا استفراغ
• تکرر ادرار
• ادرار بیشتر از حدمعمول
• تب و لرز در صورت عفونت کردن

دردیکه توسط سنگ کلیه ایجاد می‌شود، متغیر بوده، برای مثال از نقطه‌ای به نقطه دیگر حرکت کرده و یا در شدت آن کاهش و یا افزایش باشد، چراکه ممکن است، سنگ کلیه در دستگاه ادراری حرکت نماید.

دلایل ابتلا به سنگ کلیه

زمانی شما دچار سنگ کلیه می‌شوید که توازن آب، نمک، موادمعدنی و سایر چیزهای درون ادرار بهم می‌ریزد. شایع‌ترین دلیل ابتلا به سنگ کلیه کم نوشیدن آب است. سعی کنید که مقدار کافی آب بنوشید، مقدار کافی یعنی مقداری که ادرار شما زردروشن و یا شفاف شفاف(بی رنگ) باشد. این مقدار معمولا بین 8 تا 10 لیوان در روز می‌باشد. بعضی افراد بخاطر ابتلا به سایر بیماری‌ها از جمله نقرس به سنگ کلیه دچار می‌شوند. سنگ کلیه بعضی از اوقات ارثی و ژنتیکی بوده و درصورتیکه در خانواده شما افراد مبتلا به سنگ کلیه وجوداشته باشد، خطر ابتلای شما هم افزایش می‌یابد. بعضی از مواردی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد شامل:

• سابقه خانوادگی.
• افزایش سن.
• جنسیت. مردان بیشتر از زنان در خطر این بیماری هستند.
• کم شدن آب بدن.
• رژیم‌های غذایی خاص. رژیم های غذایی پر از پروتئین، سدیم و شکر خطر ابتلای شما به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
• چاقی. شاخص توده بدنی بالا، سایز بالای دور کمر و افزایش وزن خطر ابتلای شما به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
• بیماریهای گوارشی و یا جراحی.

درمان سنگ کلیه

در اکثر موارد، پزشک درمان خانگی را بشما توصیه می‌کند، این درمان شامل افزایش نوشیدن آب و سایر مایعات است. همچنین پزشک می‌تواند دارویی برای کمک به شما در دفع سنگ کلیه تجویز نماید. اگر سنگ کلیه بزرگتر از آنی باشد که خودبخود دفع شود و یا در دستگاه ادراری گیر کند، شما نیاز به سایر درمان ها دارید. حدود 1 یا 2 مورد از هر 10 مورد سنگ کلیه نیاز به درمان بیشتری از درمان خانگی دارند. بعضی از سایر روش‌های درمان شامل:

• استفاده از امواج صوتی برای شکستن سنگ کلیه
• جراحی برای خارج کردن سنگ‌های حجیم

پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه ترکیبی از تغییرات سبک زندگی و دارویی است. 

تغییرات سبک زندگی شامل:

• پیشگیری از سنگ کلیه با نوشیدن آب. 
• کم کردن مصرف غذاهای حاوی اگزالات. درصورتیکه سنگ کلیه شما از نوع اگزالات کلسیم باشد، باید مصرف غذاهای پراگزالات شامل ریواس، چغندر، بامیه، اسفناج، برگ چغندر سوئیسی، سیب زمینی شیرین، آجیل، چای، شکلات و سویا را کاهش دهید.
• استفاده از منابع غذایی کم نمک و پروتئین حیوانی.
• تازمانیکه پزشک به شما توصیه نکرده است، می‌توانید از خوراکی‌های حاوی کلسیم مصرف نمایید.

استفاده از داروها برای پیشگیری از سنگ کلیه:

داروها می‌توانند میزان موادمعدنی و اسید در ادرار را کنترل کرده و از ابتلا به انواع خاصی از سنگ‌های کلیه پیشگیری نمایند. انواع داروهایی که می‌توان در این موارد استفاده کرد، بسته به نوع سنگ کلیه متفاوت است، برای مثال:

• سنگ‌های کلسیمی. برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی، پزشک می‌تواند برای شما  thiazide diuretic یا داروهای حاوی فسفات تجویز نماید.
• سنگ‌های اسیداوریکی. برای جلوگیری از تشکیل این نوع سنگ‌ها از داروی آلوپورینول (Zyloprim، Aloprim) برای کاهش سطح اسیداوریک در خون و در بعضی مواقع دارویی برای قلیایی کردن ادرار به‌همراه آلوپورینول استفاده می‌شوند.
• سنگ های سیستینی. این نوع سنگ‌ها سخت‌تر از بقیه درمان می‌دو بجز مصرف زیاد آب، پزشک ممکن است داروهای دیگری برای کمک بشما در دفع سنگ‌ها استفاده نماید.

منبع : سایت پزشکی و مجله سلامتی راستینه