داستان زمین

این مدت پانصد میلیون سال اخیر از عمر زمین را به چهار عهد تقسیم کرده و هرکدام آن عهدها را یک " دوره زمین شناسی" خوانده اند و در کل آن را به عنوان " دوران های چهارگانه" نام گذاری کرده اند.

·       * دوران اول زمین شناسی (دوران کامبرین):

با شروع انقلاب بزرگ دوران کامبرین، دوران پرکامبرین(عهد پیش از دوران اول) به پایان می رسد و دوران اول زمین شناسی آغاز می گردد. زمین شناسان این دوران را به نام "دوران کامبرین" خوانده اند، که مدت زمان آن را در حدود سیصد و شصت میلیون سال(360000000)حساب کرده اند. این دوران را به مناسبت انقلاب های کوه زایی و دگرگونی های کوچکی که به وسیله گسترش خشکی ها و پس روی اقیانوس ها ایجاد شده، به چند دوره کوچک تقسیم کرده اند، که مهمترین آنها عبارتند از:

1)    *دوره کامبرین تحتانی

2)   * دوره کامبرین میانی

3)    *دوره کامبرین فوقانی

4)    *دوره سیلورین، که خود از 315000000تا285000000سال پیش از میلاد طول کشیده است.

5)  *دوره دونین، که از 285000000 سال پیش از میلاد تا 240000000سال پیش از میلاد ادامه داشته است.

6)   * دوره کربونیفر و بالآخره آخرین دوره دوران اول، دوره پرمین است. چنان که ملاحظه می شود، طولانی ترین دوران چهارگانه زمین شناسی همین دوران اول است.

·       * به طور کلی، در این دوران، دگرگونی های مهمی در شکل قاره ها و اقیانوس ها ایجاد گردید، که مهم ترین آنها از این قرار است:

1)    

رشته کوه های بلند و بزرگ در شمال قاره آسیا ( در شمال سیبری) تشکیل گردید.

2)    و نیز رشته کوه های بلند در شمال اروپا، از اسکاتلند شروع شده و به طرف شمال اقیانوس اطلس تا جزیره گروئنلند کشیده شده است.

3)    در شما آمریکا، سلسله جبال مرتفع، که از نواحی شرق کانادای کنونی شروع شده و تا سواحل جنوبی اقیانوس اطلس کشیده شده است.

4)    در آمریکای مرکزی، در محل کنونی خلیج مکزیک کنونی، سرزمین خشکی به وجود آمد که آمریکای شمالی و جنوبی را متصل نموده و یک قاره سراسری گردانید.

5)    در وسط قاره اروپا دریاچه ای به وجود آمد. به جز این تغییرات در جغرافیای طبیعی دگرگونیهای دیگری نیز پدیدار گشت.

·       * دوران دوم زمین شناسی:

دوران دوم زمین شناسی به وسیله یک انقلاب بزرگ آتش فشانی و کوه زایی، از حدود صد و چهل میلیون 140000000سال پیش آغاز شده است، که در آن بیشتر قاره ها، یک رشته کوه هایی در بیشتر مناطق به وجود آمده است. ولی تا آخر این دوران(چهل میلیون سال پیش) آن کوه های بلند به وسیله باد و باران و عوامل طبیعی دیگر از بین رفته اند، و فقط از آن دوران چند رشته کوه های پست در اروپا و آمریکای شمالی در دوره ما باقی مانده اند، که بزرگترین آنها سلسله جبال پستی است در آمریکای شمالی واقع در جنوب شرقی ایالات متحده به نام " کوه های آپالاش Apalachian".

·        این دوران صد میلیون ساله (دوران دوم) را نیز به سه دوره کلی تقسیم کرده اند:

1)   * دوره تریاس، که در حدود بیست و دومیلیون سال طول کشیده، و در آن مدت انقلابات آتش فشانی مهمی حادث شده اند.

2)    *دوره ژوراسیک، که در حدود سی و هفت میلیون سال دوام داشته است، این دوران دوره، دوره فعالیت کوه زایی و ته نشین شدن رسوبات در دریاها بوده است.

3)   * دوره کرتاسه، که در حدود پنجاه میلیون سال طول کشیده، و در اواخر آن دوره، رشته کوه های انقلاب آپالاش، به وسیله عوامل طبیعی، با سطح زمین هموار شده و پیش روی های اقیانوس ها بیشتر شده و چنان که اشاره کردیم، اکنون فقط چند رشته از آن کوه ها به صورت تپه های پست و فرسوده ای در اروپا و آمریکا بر جای مانده است.

دگرگونی های این دوره که به وسیله کوه زایی بیشتر ناشی از آتش فشانی های پیوسته در نقاط مختلف روی زمین به وجود آمده است، از این قرار بوده اند:

*به وسیله چین خوردگی های قشر زمین و آتش فشان ها مواد درونی و بازالتی را بیرون ریخته و به تدریج یک رشته کوه های جدید و بلندی در آمریکای شمالی تشکیل شد.

*در قاره اروپا نیز سلسله کوه های ممتدی به وجود آمد که از نزدیک جزیره ایرلند کنونی در شمال اقیانوس اطلس شروع و به سوی مرکز اروپا از مرکز فرانسه و جنوب آلمان به طرف قاره آسیا کشیده شده است، و همچنان آن سلسله کوه ها از جای دریای سیاه و دریای مازندران و شمال کوه های هیمالیای کنونی تا جنوب و شمال خاک چین گذشته و کوه های بلندی به وجود آمد.

در پایان دوران دوم، به تدریج کوه های بلند ساییده شده و مسطح گردیدند و اقیانوس ها در حال پیشروی به طرف خشکی ها بودند، که با انقلاب بزرگ شروع دوران سوم زمین شناسی دگرگونه گردیدند.

·        *دوران سوم زمین شناسی:

آخرین انقلاب کوه زایی ناشی از آتشفشان ها و تغییراتی که سطح زمین را به صورت کنونی درآورده، و آثار آن هنوز هم ادامه دارد، انقلاب "سنوزوییک" می باشد، که چهل میلیون سال پیش روی داده است. به وسیله این انقلاب بزرگ، که همه کوه های کنونی و چگونگی قاره ها و اقیانوس ها نتیجه آن می باشد، دوران تازه ای آغاز شد، که دانشمندان زمین شناسی غربی آن را به نام " دوران سوم زمین شناسی" خوانده اند.

·        این دوران را به پنج دوره کوچک تقسیم کرده اند:

1)    *دوره " پالئوسن-Paleocene"

2)    *دوره " ااوسین-Eocene" که مدت آن 15 میلیون سال طول کشید.

3)    دوره "اولیگوسن-Oligocene"

4)    *دوره "میوسن-Miocene"؛ این دو دوره نیز 15 میلیون سال دوام یافتند، که اواخر دوره اولیگوسن و اوایل دوره میوسن شدت انقلاب و آتش فشانی و کوه زایی دوران سوم به شمار می رود.

5)    *دوره "پلیوسن-Pliocene" است، که اواخر آن آغاز دوران یخبندان بوده است.

·        دگرگونی های این دوره:

تشکیل کوه های هیمالیا و البرز در آسیا، راکیز در آمریکا و سلسله کوه های آلپ در اروپا و کوه های اطلس در شمال آفریقا و سلسله کوه های زاگرس و البرز در ایران و افغانستان در این دوران اتفاق افتاد. در مشرق قاره آفریقا و شمال آن، کوه های سوزان به وجود آمدند.

جزیره سیلان(سری لانکا)، که در جنوب شبه قاره هند و در شمال اقیانوس هند واقع است، با جزیره ماداگاسکار واقع در جنوب شرقی آفریقا در اقیانوس هند پیش از دوران سوم، با یکدیگر متصل بوده و در اقیانوس هند قاره کوچکی مانند استرالیا تشکیل داده بودند، که در دوران سوم زیر آب رفتند. سرزمین ایران و قسمت شمالی هند، که اکنون کوه های هیمالیا آنجاست، یک دریای بزرگی مانند دریای مدیترانه بوده است و در دوران سوم همه اینها به شکل امروزی شان تغییر شکل دادند.

·       * دوران چهارم زمین شناسی (پلتیستوسن):

این دوران که در واقع دنباله دوران سوم است، از یک میلیون سال پیش شروع میشود و به واسطه مشخصاتی که دارد از قبیل شروع دوره های یخبندان و پیدایش نوع انسان، آن دوره را دوره پلتیستوسن نامیده اند. برخی از زمین شناسان این دوران را از یک میلیون سال کمتر گرفته و شروع آن را از دویست هزار سال پیش دانسته اند.

با آغاز دوران چهارم به وسیله عوامل طبیعی، چند دوره متوالی یخبندان ایجاد شده که در فاصله هر دوره که چند هزار سال طول می کشید، هوا گرم می شده و دوباره هوا رو به سردی می نهاده، و منطقه معتدله شمالی را برف و یخ های قطبی فرا می گرفته است.

در این دوران های یخبندان، که در این یک میلیون سال اخیر حداقل چهاربار اتفاق افتاده، یخبندان دوران چهارم اروپا را از سوی شمال تا دامنه های کوه آلپ و در آمریکا تا جنوب آمریکای شمالی، روی زمین را یخ و برف های متراکم و سرما فرا می گرفته است. طبق محاسبات، از آخرین دوران یخبندان دوران چهارم، که در آن یخ ها آب شده و عقب نشسته اند، در حدود بیست تا پانزده هزار سال می گذرد.

·        زمین شناسان این دوره را به دو دوره کوچک تر تقسیم کرده اند:

1)    *دوره پل ایستوسن

2)    *دوره هولوسن

توضیحات زیادی در باره این دو دوره کوچک در کتاب نیامده است اما فقط باید اشاره کنم که از بزرگترین امتیازات و مشخصات دوران چهارم، تکامل نوع انسان و صنایع دستی او در دوره های غارنشینی است.

·        دگرگونی های این دوره (دوره های یخبندان):

*همه جنگل های اروپا و آمریکای شمالی همراه با بیشتر جانوران آن مناطق نابود شدند؛ و برخی از حیوانات، که توانستند به سوی منطقه گرم استوایی مهاجرت کنند، در امان ماندند. در ان دوره انسان های اولیه از جنگل ها درآمده و به غارها پناه بردند و آتش را هم کشف کردند ولی نژاد های ضعیف آنها از بین رفتند.

*در مناطق یخچالی نامبرده، چند لایه نازک رسوبی به وسیله جریان بهمن های یخی و آب های رودخانه ها، از جنس خاک رس در دامنه کوه ها تشکیل گردید؛ از این رو یکی از مشخصات جاهایی که در دوره های یخبندان از یخ و برف پوشیده شده بودند، وجود لایه های رسوبی از خاک رس زرد رنگ است.

تمام این متن از کتاب آفرینش جهان، انسان و آغاز شهرنشینی از دکتر یوسف فضایی، انتخاب و تایپ شده است.

برخی مطالب به دلیل کوتاه شدن مطلب حذف گردیده اند.