با توجه به این که " میزان تمایل " امری ذهنی است ، میزان تقاضا همواره برآورد می شود و نمی توان عدد قطعی به آن نسبت داد . دو رکن بازار یعنی عرضه و تقاضا بدین ترتیب معرفی می شوند و رکن سوم نیز که مجموعاً ارکان سه گانه بازار را تشکیل می دهند ، قیمت کالاست . قبل از ادامه بحث ، لازم به ذکر است که مفهوم کالا در اقتصاد ، هم به کالای فیزیکی و هم به خدمات اطلاق می شود و برای همین ، در اقتصاد به آن " کالای اقتصادی " ( متشکل از کالا و خدمات ) گفته می شود . به طور کلی بازارها در اقتصاد به صورت زیر تقسیم می شود :
1 – بازارهای طرف عرضه اقتصاد یعنی بازار آن گروه کالاها که برای تولید و عرضه مصداق دارند که خود به دو زیربخش قابل تقسیم است : " بازار محصول " و " بازار عوامل تولید " یعنی وقتی شما برای تولید کالایی خاص در کارخانه یا بنگاه خود بخواهید از نیروی کار ، سرمایه ، مواد اولیه و ... به عنوان عوامل تولید استفاده کنید ، باید به بازار خاص همان عامل تولید مراجعه نمایید ( برای مثال ، بازار نیروی کار که طبیعتاً خود به عنوان یک بازار خاص ، دارای عرضه ، تقاضا و قیمت است و این بازار می تواند از گروه کارگران فصلی کنار خیابانها تا بنگاههای کاریابی و خدمات بازار مجازی کار در فضای اینترنت را شامل شود ) . بازار محصول هم شامل عرضه ، تقاضا و قیمت برای محصول تولیدی می باشد ( که در بازارهای سنتی ایران ، این نوع از بازار متداول و مرسوم است ، یعنی خرید ، فروش و تعیین قیمت کالاها و خدمات مختلف تولیدی ) .
2 – بازارهای طرف تقاضا یعنی بازار برای آن دسته از کالاها که تشکیل دهنده یا منشا ایجاد تقاضا هستند که خود به دو گروه عمده شامل بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می شود ( به مجموع بازارهای پول و سرمایه در بخش تقاضای اقتصاد ، بازار مالی نیز گفته می شود ) . بازار پول ، بازار تامین مالی کوتاه مدت ( عمدتاً تا سقف بازپرداخت یکساله ) برای نیازهای تولیدی و مصرفی است و بازار سرمایه ، تامین مالی بلندمدت را ایجاد می کند . از مهمترین عوامل بازار پول ، بانکها و موسسات مالی و اعتباری هستند که نقش تامین مالی کوتاه مدت را برعهده دارند ( البته این به معنای عدم ورود بانکها و موسسات مالی و اعتباری به تامین مالی بلندمدت نیست ولی عمده ترین کارکرد و قابلیتهای آنها ، در تامین مالی کوتاه مدت است ) . بازار سرمایه نقش تامین مالی بلندمدت ( بیش از یک سال ) را در اقتصاد برعهده دارد که مهمترین نوع آن ، بازار بورس و اوراق بهادار در هر کشور است . نهاد ناظر بر بازار پول ( برای ابلاغ دستورالعملها و نظارت بر عملکرد ) ، بانک مرکزی است و نهاد ناظر در بازار سرمایه ( با همان کارکردها ) سازمان بورس و اوراق بهادار است . پس شرکت یا کارخانه ای که برای فعالیتهای تولیدی یا خدماتی خود نیاز به استقراض پیدا می کند ، باید ببیند که اگر این نیاز به صورت کوتاه مدت است ، باید به سراغ بانکها و موسسات مالی و اعتباری رود و اگر نیازش بلندمدت است ، نسبت به تامین مالی نیازهای خود در بازار سرمایه ( بازار بورس ) اقدام نماید و به همین دلیل ، بازار " پول " ( به معنای تهیه پول در معنای نقدینگی کوتاه مدت آن ) و بازار " سرمایه " ( به دلیل نقش آن در تامین سرمایه با توجه به ماهیت بلندمدت مفهوم سرمایه ) نامهای برگزیده برای این مفاهیم هستند . به عنوان مثال ، بازار سرمایه یا بازار بورس نیویورک ( به عنوان بزرگترین بازار بورس دنیا ) با حجم معاملات معادل 17 هزار میلیارد دلار ( تقریباً معادل یک چهارم تولید کل کشورهای جهان ) ، دارای 90 میلیون سهامدار حقیقی و بیش از 13 هزار نهاد مالی اعم از صندوقها و شرکتها می باشد . بازار بورس لندن دومین بازار بورس دنیا دارای حجم معاملات معادل چهار هزار میلیارد دلار است و بازار بورس تهران دارای حجم معاملات حدودً یکصد میلیارد دلار است . در بازارهای مالی ( چه بازار پول و چه بازار سرمایه ) از دو طریق عمده می توان به دادوستد پول یا سرمایه پرداخت ( یعنی از دو طریق پول یا سرمایه از دست عرضه کنندگان به دست تقاضاکنندگان می رسد ) که شامل ابزارهای مالی و نهادهای مالی می شود . ابزارهای مالی شامل هر نوع ورقه تعهدآوری است که به موجب آن ، تقاضا کننده پول یا سرمایه موظف است اصل وجوه به همراه سهم عرضه کننده وجوه از سود حاصله را در سررسید معین بپردازد که نمونه های آن شامل اوراق مشارکت ، اوراق سهام و گواهی سپرده است . به عبارت دیگر ، برای تامین مالی از این طریق ، نیاز به " ایجاد " نهاد یا سازمان خاصی نیست و صرفاً با انتشار برگه های موضوعی خاص می توان به جمع آوری وجوه پرداخت . در مقابل ، نهادهای مالی شامل سازمانها و موسساتی هستند که برای تامین مالی پروژه یا موضوع خاصی تشکیل می شوند مانند صندوقهای سرمایه گذاری ، شرکتهای واسپاری ( لیزینگ ) ، شرکتهای تامین سرمایه و ... که به موجب آن ، یک " نهاد " رسمی ( اعم از شرکت ، موسسه ، صندوق یا هر شکل حقوقی دیگر ) برای تامین مالی تشکیل می شود . به عنوان مثال ، صندوق سرمایه گذاری برای جمع آوری وجوه با انتشار سهام صندوق تشکیل می شود تا پس از جمع آوری وجوه کوچک و بزرگ ، این وجوه را در اختیار تقاضاکنندگان وجوه ( تولیدکنندگان کالاها و ارائه کنندگان خدمات ) قرار دهد .
لازم به ذکر است که بازارها در اقتصاد با یکدیگر در ارتباط کامل بوده و هر کدام دارای تاثیر و تاثر در رابطه با سایر بازارها هستند که " نظریه بازارها " در اقتصاد به بیان خصوصیات هر بازار و نحوه ارتباط بازارها با یکدیگر می پردازد و در مقالی دیگر به این موضوع خواهیم پرداخت .